Bel ağrıları
son derece yaygın sağlık sorunlarından biridir. Baş ağrılarından sonra en fazla görülen ağrılar arasında yer alan bel ağrısı insanların yüzde 85’inde yaşamlarının bir döneminde ortaya çıkar.
Bel ağrısı insanın yaradılışından beri karşılaştığı bir sorundur. Bel ağrıları bel fıtığının yanısıra, karın iç organlarındaki rahatsızlıklar, jinekolojik sorunlar, bazı enfeksiyon hastalıkları, romatizmal hastalıklar gibi nedenlerin yanında omurganın bel bölgesindeki bazı sorunlardan da ortaya çıkabilir.
Özellikle gelişen teknoloji ile beraber insanların hareket etmesi, spor yapması kısıtlandıkça yoğun bir iş yaşamı stresi ve vücudumuz üzerine binen ağırlaştırılmış yüklerle hem de hareketsizlikten yada spor yapmamaktan kaynaklanan ciddi bel ağrıları ve bazen de bel ağrıları ile boyun, sırt ağrıları ve bacaklara kadar inen yaygın ağrılara sıkça rastlanmaktadır.
En sık görülen bel ağrıları; kas ve bağların tutulumuna bağlı oluşan mekanik bel ağrısı dediğimiz ağrılardır. Hastaların sadece % 1’nde sinir kökü tutulumuna bağlı olan bel ağrıları (bel fıtığı) görülmektedir.
Bel ağrısı 
pek çok ülkede iş günü kaybında ikinci sırayı almakta ve üretim azalmasını etkileyen en önemli faktör olarak kabul edilmektedir. Tüm dünya nüfusunun % 80’inde hayatın herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir. Ağrı yetişkinlerin %55-90’ında görülebilmekte ve akut ağrı atağı altı haftada tedaviden bağımsız düzelebilmektedir. Buna rağmen bel ağrısı tekrarlayan, artma ve azalmalar gösteren bir problemdir. Kronik bel ağrısı tüm vakaların % 5’de görülmektedir.
Bel ve bacak ağrısı ile seyreden hastalıklar çok çeşitlidir. Yani bel ve bacak ağrısı bulunan her hastaya “Mutlaka bel fıtığıdır” peşin hükmü ile yaklaşmak doğru değildir. Bel fıtığını taklit eden pek çok hastalık vardır. Basit bir spor yaralanmasından romatizmaya, enfeksiyon hastalıklarından kansere ve bel kaymasına kadar birçok hastalık bel ve/veya bacak ağrısıyla seyredebilir.Hastalıkların tedavisinde başarıya giden yol herşeyden önce doğru teşhisten geçer. Bunun için hasta uzman hekime başvurmalıdır. Doktoru hastanın şikâyetlerini dinleyecek, muayenesini yapacak ve hastalığıyla ilgili tüm tetkik ve tahlilleri isteyecektir.
Günümüzde bel ağrısının araştırılmasında düz röntgen filmlerinin önemi azalmış olup manyetik rezonans cihazları (MR görüntüleme) tercih edilmektedir.
Tabi önemli olan bel ağrılarının içinden gerçekten tedaviye ihtiyacı olanı olmayanı ayırt etmek lazım. Belim ağrıyor diyen her hastanın çok değişik sebepleri vardır.Her bir hasta kendine özgüdür. Her beli ağrıyan bel fıtığı değildir. Bunların bir kısmının kas spazmı ile kasların gerilmesine bağlı, ters bir harekete bağlı ağrıyken bir kısmının gerçekten çok ciddi omurilik veya omurganın etrafında oluşan tümörlere veya başka bir yerde yayılmış olan kanser hastalıklarına kadar gidebilen çok ağır tablolar olduğu uzmanlarca belirtiliyor.
Bel ağrısı görülme sıklığı yaşla değişir ve en çok kırklı yaşlar civarında görülür. Genetik bazı faktörler ile omurga yapısında bozukluklar olmaktadır. Omurlarda kaymalar (spondilolistezis), omurga eğriliği (skolyoz) ve ankilozan spondilit gibi. Bu saydığımız nedenler de bel ağrısı sebepleri arasında sayılabilir.
Bel ağrısı sıklığı ve şiddeti mesleklere göre değişir. Ağır bedensel iş gücü gerektiren meslekler, kaldırma-dönme-dönerek kaldırma, uzun süreli oturma ve araç kullanma gibi mesleklerde bel ağrıları daha çok görülür.
Sigara içen kişilerde ise disk beslenmesi bozulduğundan risk artmaktadır.
Düzenli egzersiz yapan ve fiziksel aktivitesi iyi olan kişilerde bel ağrısı şikayetlerine daha az rastlanır.
FONKSİYONEL BEL AĞRILARI (LUMBAGO, LOMBER STRAİN)
Bu ağrıların önde gelen sebebi, omurganın doğal eğriliklerini uzun süre koruyamamasıdır. Başlangıçta ağrı sebebi kas ve bağların uzun süre gerili kalması ve zorlanmasıdır. Omurganın bazı duruş şekillerinde bazı diskler üzerine fazla yük biner. Örneğin öne eğilerek yük kaldırılırsa disk arkaya doğru balonlaşır. Aynı zamanda sinirlerin omurgadan çıktığı delikler (intervertebral foramen) daralır. Omurlar arası eklemler de bu pozisyonlarda normalden çok zorlanır. Bu da başlı başına bir ağrı sebebidir. Ayrıca, bu zorlanmaların uzun süre devamı bel fıtığı yada belde kireçlenmelere sebep olur. Dönme pozisyonunda yapılan ağırlık kaldırma ve yüklenmeler disklerin önce iç sonra dış liflerinin yırtılmalarına ve daha sonra yozlaşmalarına ve fıtıklaşmalarına yol açar.
Omurganın doğal eğriliklerini uzun süre koruyamamasının sebebi, çoğunlukla kas zayıflığı daha doğrusu dayanıksızlığıdır. Bu ağrıya yol açan pozisyonlardan korunmak için, koruyucu pozisyonlar alınır. Uzun süre bu pozisyonların korunması ise, kas ve tendonlarda kısalmalara yol açar. Bu suretle bir kısır döngü oluşur. Daha çok genç yaşlarda görülen, altında iltihaplı bir romatizmanın olmadığı bel ağrılarında fonksiyonel bozukluklar ön plandadır. Bu hastalarda röntgen, tomografi ve MR bulguları normaldir. Bel hareketlerinde fark edilebilir bir kısıtlanma yoktur.
BEL AĞRILARINDA RİSK FAKTÖRLERİ
Bel ağrısından korunmada birinci basamak; bel ağrısına yol açabilecek risk faktörlerinin bilinmesi ve bunların ortadan kaldırılması veya en alt düzeye indirilmesidir.
Meslekle ilgili risk faktörleri:
- Ağır fiziksel aktivite ve ağır kaldırma gerektiren meslekler
- Devamlı öne eğilme, eğilerek dönme veya dönerek öne eğilme gerektiren meslekler
- Araba, otobüs, kamyon, iş makinası kullanma gibi vücudu devamlı titreşime maruz bırakan meslekler
- Aynı pozisyonda uzun süre durmayı gerektiren meslekler
Ağırlık kaldırma; özellikle dizler düz durumda iken ağır kaldırma potansiyel bir risk faktörüdür. Cisimlerin dengesiz olarak kaldırılması, tek elle kaldırma gibi hareketler bel ağrısı riskini artırır.
Uzun süre ayakta durma veya oturmayı gerektiren mesleklerde ise bel kaslarında artan gerilim veya yorgunluk hem disk hernisi (disc herniation) sıklığını artırmakta hem de kas ağrılarının (miyofasiyal ağrılar) dan kaynaklanan bel ağrılarına neden olmaktadır.
Sportif aktivitelerle ilgili risk faktörleri:
Amatörce yapılan sporların bel ağrısında, risk faktörü oluşturmadığı tespit edilmiştir. Buna karşın futbol, halter, kürek, güreş gibi sporlarda bel ağrısı sıklığı artmaktadır.
Kişisel risk faktörleri
- Yaş: yaş arttıkça bel ağrısı riski artar.
- Cins
- Duruş bozuklukları
- Vücut ölçüleri: uzun boy ve kilolu olmak
- Kas gücü zayıflıkları
- Fiziksel uyum bozuklukları
- Omurganın yapısı: iri kemiklilerde stenoz ve artroz ince kemiklilerde osteoporoz
- Sigara içme alışkanlığının olması
- Genetik faktörler
Psikolojik risk faktörleri
İşinden memnun olmama, yaptığı işin karşılığını görememe veya takdir edilmeme gibi durumlar bel ağrısında risk faktörleri arasında sayılmaktadır. Psikolojik stres nedeni ile dikkati toplayamama özellikle sanayide iş kazalarından oluşan bel ağrılarına yol açmaktadır. Hipokondriazis (bedeniyle aşırı meşgul olma), depresyon ve anksiyete gibi psikolojik bozuklukların bel ağrısının nedeni değil, sonuçları olduğu sanılmaktadır. Stres ve anksiyete bel ve boyun kaslarında spazma (kasılma) yol açarak disklerin baskı altında kalmasına ve beslenmelerinin bozulmasına, aynı zamanda miyofasiyal ağrılara sebep olmaktadır.
Aşağıdaki konuları incelemek isteyebilirsiniz:
